Jesteś w:Ostatni dzwonek -> Zdążyć przed Panem Bogiem Przeskoczyli przez mur i dotarli do getta centralnego na Franciszkańską. Tam spotkali Bluma i Gepnera. Gepner miał możliwość ukrywania się po stronie aryjskiej, lecz do końca pozostał w getcie. Blum poinformował ich, że AK próbowała zniszczyć mur przy ulicy Bonifraterskiej, lecz akcja nie powiodła się. Anielewicz był załamany, nie było już broni i na nic nie mogli liczyć. Edelman uznał, że powinni jednak gdzieś iść, lecz nie miał pojęcia, gdzie. Razem z nim na podwórku stało około czterdziestu ludzi. Zeszli do piwnic. Wieczorem Adam postanowił wrócić po Anię. Okazało się, że schron, w którym ukryła się Ania i jej matka, został zasypany. Następnego dnia ruszyli do schronu, w którym ukrywali się Anielewicz, Celina i Jurek Wilner. Wszystko działo się szybko. Gdzieś biegli, ktoś ginął, potem znów biegli. Marek zdołał uciec na dach i przeskoczył na dach drugiego budynku. Na piątym piętrze spotkał chłopaka, który leżał na worku z sucharami. Chłopak dał mu dwa suchary. O szóstej zmarł i Edelman zabrał worek ze sobą. Na podwórku zauważył ciała pięciu zabitych chłopaków. Wykopali grób na Franciszkańskiej 30 i pochowali tych chłopców. Był pierwszy maja, odśpiewali więc cicho nad grobem „Międzynarodówkę”. Potem zdobyli cukier i pili osłodzoną wodę. W oddziale Marka kilka osób zbuntowało się i urządziło strajk głodowy. Edelman uświadomił sobie, że coraz więcej ludzi pyta się go, co mają dalej robić. Nie potrafił odpowiedzieć na ich pytania i czuł się samotny. Szóstego maja przyszedł Anielewicz z Mirą. Następnego dnia Marek poprosił, aby zostali z nimi, ale Anielewicz chciał wrócić do swojego bunkra. Ósmego maja poszli do ich schronu na Miłą 18 i dowiedzieli się, że grupa Anielewicza popełniła samobójstwo. Zabrali ze sobą tych, którzy pozostali przy życiu. Po powrocie do schronu czekał na nich Kazik z kanalarzami z aryjskiej strony. Przewodnicy podprowadzili ich do wylotu przy ulicy Prostej i 9 maja, o godzinie dziesiątej, wyszli na ulicę – brudni, z bronią. Obserwujący to ludzie stali w milczeniu, przerażeni. Z kanałów wyszli na Prostej. Brakowało ośmiu ludzi, którym Edelman kazał przejść do szerszego kanału, żeby nie udusili się od metanu. Kiedy klapa otworzyła się, nikt nie chciał ich zawołać. Marek rozkazał Szlamkowi pobiec po tamtych. Andrzej Wajda planuje nagrać film o getcie. Chciałby, aby Edelman opowiedział o wszystkim do kamery. Mówiłby o miejscach, w których to się działo. Bramy, prowadzącej na Umschlagplatz już nie ma – została zburzona przy budowaniu osiedla „Inflancka”. Wzdłuż rampy kolejowej stoją szare bloki. W jednym z nich mieszka koleżanka narratorki, Anna Strońska. Kiedy dowiaduje się, że pod jej oknami stały ostatnie wagonu pociągów, do których wsadzano Żydów, blednie i pyta, czy Żydzi nie zrobią jej krzywdy, ponieważ zawsze była dla nich dobra. Narratorka uspokaja ją, dodając, że będą nad nią czuwali. W miejscu starego muru postawiono kawałek nowego, z białej cegły. Umieszczono na nim tablice pamiątkowe i na Zaduszki oraz Jom Kipur zapalane są świece w świecznikach. Marek mógłby opowiadać przy pomniku. W rocznicę wybuchu powstania, 19 kwietnia, przyjechałyby autokary „Orbisu” z zagranicznymi gośćmi. Przy skwerku siedziałyby stare kobiety z wózkami, wspominając o życiu w getcie. Potem delegacje złożyłyby wieńce przy dźwiękach werbli, a po nich do pomnika podchodziliby prywatni ludzie z małymi bukiecikami. Na koniec z tłumu wyszedłby stary mężczyzna z długą brodą i zacząłby mówić Kadysz, modlitwę – lament za zmarłych. Następne sceny filmu rozgrywałyby się na cmentarzu. Przy końcu alei nie ma już tablic pamiątkowych i zaczyna się coś w rodzaju pola, ciągnącego się w kierunku 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Szybki test:Po raz pierwszy w Polsce otwarto chirurgicznie klatkę piersiową w roku:a) 1952b) 1947c) 1966d) 1954RozwiązanieKonstruktorem „sztucznego serca” był:a) inżynier Wilczkowskib) inżynier Sejdakc) docent Zbigniew Lewandowskid) Profesor Jan MollRozwiązanieNa załadunek do pociągu w getcie ludzie oczekiwali w:a) ambulatoriumb) więzieniuc) budynku szkolnymd) stołówceRozwiązanieWięcej pytań Zobacz inne artykuły: Partner serwisu: kontakt | polityka cookies
Streszczenie „Zdążyć przed Panem Bogiem” w pigułce. W dniu wybuchu powstania w getcie warszawskim, 19 kwietnia 1943 roku, Marek ubrany był w czerwony sweter z angory. Miał przy sobie dwa pistolety, powieszone na skórzanych pasach. Obudziły go strzały, dobiegające z oddali. W południe wyszedł z domu.Czas i miejsce akcji oraz bohaterowie Akcja utworu toczy się na kilku płaszczyznach, zarówno jeśli chodzi o czas, jak i miejsce. Główne z nich to: getto warszawskie w czasie powstania oraz okolice wokół niego, a także lata siedemdziesiąte, kiedy Hanna Krall przeprowadza wywiad z Markiem Edelmanem (miejsce: szpital miejski, w którym w czasach powojennych Edelman asystuje Profesorowi). Inne miejsca, które pojawiają się w utworze epizodycznie to na przykład szpital Świętego Kazimierza w Radomiu czy klasztor dominikanek w Koloni Wileńskiej. Główni bohaterowie zdarzeń w getcie warszawskim to przywódcy powstania – Mordechaj Anielewicz oraz jego zastępcy: Edelman, Geller, Jurek Wilner, Lutek Rotblat. Poza nimi pojawiają się i inne postacie. Są to zarówno zapomniani przez historię bohaterowie (tacy, jak pielęgniarki podające dzieciom truciznę, aby oszczędzić im śmierci z rąk hitlerowców, czy Pola Lipszyc, która dobrowolnie idzie na śmierć razem ze swoją matką), jak i ludzie spoza getta, między innymi: przyjaciel Wilnera – Henryk Grabowski, akowiec „Wacław” czy Mietek Dąb, który uratował życie Edelmanowi. W czasach powojennej praktyki lekarskiej Edelmana głównymi bohaterami zdarzeń są lekarze (sam Edelman, Profesor, Elżbieta Chętkowska, Aga Żuchowska oraz pacjenci (prezes Rzewuski, pani Bubnerowa, pan Rudny). Poza tym pojawia się wiele innych postaci. Wśród nich jest między innymi Jürgen Stroop, wysoki oficer hitlerowski, odpowiedzialny za likwidację getta warszawskiego. Edelman spotyka go po wojnie, podczas jego procesu. Kompozycja utworu Zdążyć przed Panem Bogiem to wielowątkowy tekst będący jedną całością. Poszczególne fragmenty pooddzielane są od siebie tylko odstępami. Wydarzenia w utworze zostały przedstawione z różnych perspektyw, w sposób niezupełnie chronologiczny. Zdarzenia pokazane są w utworze za pośrednictwem rozmów narratorki (wywiad – patrz też punkt „Gatunek literacki” niniejszego opracowania) z Markiem Edelmanem oraz jej komentarzy, podpartych wypowiedziami innych osób i tekstami źródłowymi. Wśród nich pojawiają się informacje, dodające szczegóły i porządkujące opowieści Edelmana. Całość koncentruje się wokół dwóch głównych wątków – powstania w getcie warszawskim i kariery lekarskiej Edelmana. Ponadto w utwór wplecione są fragmenty pracy naukowej na temat zachowania ludzkiego organizmu podczas głodu, pisanej przez lekarzy w getcie oraz wiersze: Kontratak Władysława Szlengla i trzy – bez tytułów – z zeszytu Jurka Wilnera. Deheroizacja walki Z relacji Edelmana wynika, że powstanie w getcie, przez samych powstańców uważane było bardziej za konieczność niż wzniosły czyn bohaterski. Były zastępca przywódcy ŻOB-u opowiada w sposób chłodny, rzeczowy, przedstawiając zdarzenia tak, jak je pamięta. Nie szczędzi odwołań do brutalnych, prozaicznych lub niepopularnych faktów. Nie próbuje minionych zdarzeń w żaden sposób uwznioślać. Mówi na przykład o niezbyt chlubnej przeszłości przedwojennej Anielewicza, o prostytutkach z getta, o bezczynności Żydów wobec zagrożenia śmiercią i sytuacji ekstremalnych (między innymi scena, w której kilku Ukraińców gwałci po kolei młodą dziewczynę, a przebywających w sali obok kilkaset ludzi, którzy to widzą, pozostaje bezczynnych). Przeciwko takiemu przedstawianiu czasów wojny protestuje opinia publiczna, co także jest przedstawione w Zdążyć przed Panem Bogiem. Okazuje się nawet, że Edelman inaczej pamięta fakty niż podają oficjalne źródła (na przykład: powstańców było według niego dokładnie dwustu dwudziestu, nie około sześciuset, nad gettem nie było żydowskich chorągwi w czasie wybuchu powstania). W momencie opowiadania o tamtych zdarzeniach jest mu jednak wszystko jedno, mówi, że to i tak już nie ma znaczenia i nie przeczy oficjalnym źródłom. Taka postawa Edelmana jeszcze bardziej sprawia, że czytelnik daje wiarę właśnie jego słowom. Postawy bohaterów (wybrane przykłady) Luba Blumowa jest żoną Abraszy Bluma, bojownika ŻOB-u, który ginie podczas powstania. Prowadzi ona szkołę pielęgniarską w getcie warszawskim. Jako przełożona pielęgniarek pilnuje, aby wszystko było w jak największym porządku, a sama szkoła (zresztą jedyna w getcie) przypominała szkołę z prawdziwego zdarzenia. Dba o dyscyplinę wśród swoich podopiecznych. Akceptuje to, że pielęgniarki, pracujące w ambulatorium przy Umschlagplatzu, aby ratować ludzi od wywiezienia ich do obozu zagłady, specjalnie łamią im nogi (tacy pacjenci byli wówczas odsyłani do domu). Blumowa przeżyła okupację. Prowadziła po niej sierociniec dla dzieci, które zostały wyjątkowo skrzywdzone w wyniku Teodozja Goliborska. Jej matka i siostrzenica zostały zamordowane przez hitlerowców w obozie zagłady w Treblince. Obwiniała szwagra za śmierć matki w taki sposób. Ten nie pozwolił swojej teściowej popełnić samobójstwa. Uratował ją, kiedy połknęła truciznę. Sama Goliborska podczas wojny pracowała w szpitalu w getcie. Poza opiekowaniem się pacjentami, prowadziła tam badania nad wpływem głodu na organizm człowieka. Była jedyną, która przeżyła, współautorką poświęconej temu problemowi, obszernie cytowanej w reportażu Krall, pracy naukowej pod tytułem Choroba głodowa. Przyznała również, że wyniki tych badań do niczego jej się, w późniejszej karierze lekarskiej, nie przydały. Pracując w szpitalu, znała już Marka Edelmana, który był tam gońcem. Domyślała się, że ma on jeszcze inne zajęcia i nie obciążała go zbytnio pracą. Goliborska odznaczyła się dwoma czynami. Po pierwsze uratowała kierownika referatu żydowskiego w Komendzie Głównej Armii Krajowej (AK) – Henryka Wolińskiego (pseudonim „Wacław”). Kiedy został on złapany przez gestapo, wykupiła go, poświęcając swój piękny dywan perski. Po drugie, schowała w swoim mieszkaniu pod szczotką do froterowania pięć tysięcy dolarów otrzymanych od AK na zakup broni. Niemcy, mimo rewizji nie znaleźli pieniędzy. Po ucieczce z getta Goliborska ukrywała się w Warszawie. Między innymi w czasie powstania warszawskiego razem z Edelmanem. Przeżyła wojnę i wyemigrowała później do Australii. Tam pracowała jako lekarz. Podczas spotkania po latach z Edelmanem wspominała jego czerwony sweter, w którym ten biegał po dachach budynków, strzelając do Niemców. Przysłała mu później z Australii w prezencie taki Lipfszyc – kiedy dowiedziała się, że jej matka jest prowadzona na Umschlagplatz, pobiegła za wywożonymi. Nawet narzeczony ja podwiózł rykszą, żeby mogła dołączyć do kolumny. Udało jej się, dołączyła do tłumu, który wsiadał do – miała córkę Dedę, była przełożoną pielęgniarek. Kiedy dostała numerek, który uprawniał do pozostania w getcie i ratował przed wywozem do obozu, dała go na chwilę córce do potrzymania. Poszła do innego pomieszczenie, gdzie połknęła fiolkę luminalu. Została znaleziona na drugi dzień, wciąż Tosi i jej mąż – rabin dał im ślub. Po nim zosała zgarnięta przez Ukraińców, którzy skierowali lufę w jej brzuch. Mąż odsunął lufę i zasłonił ręką brzuch żony. Ona i tak poszła do obozu, a on uciekł (z urwaną ręką) na aryjską stronę, zginął w powstaniu warszawskim. Fakty historyczne w utworze Cały utwór odwołuje się do zdarzeń, które rzeczywiście miały miejsce. Występują realne postacie, przytoczone zostały konkretne daty, ceny, liczby, opracowania naukowe itd. W zakończeniu utworu narratorka usiłuje nawet uporządkować wszystkie zebrane fakty i stworzyć z nich całość. Charakterystyczne jest jednak to, że jednocześnie mówi Edelmanowi, iż Przecież nie piszemy historii. Piszemy o pamiętaniu. Sens walki powstańców W polskiej tradycji powstaniowej sensem walki było zazwyczaj pokazanie światu, że się walczy o wolność, próbuje ją zdobyć czy odzyskać. Tak było podczas powstań kościuszkowskiego, listopadowego, styczniowego. Powstanie w getcie warszawskim miało zupełnie inny powód i inny sens. ŻOB-owcy nie walczyli o wolność. Od samego początku wiedzieli, że nie mają szansy na wygraną. Celem ich walki było zginąć z bronią w ręku, nie dać się bezwolnie zamordować hitlerowcom. Doskonale ilustrują to słowa Edelmana: Przecież ludzkość umówiła się, że umieranie z bronią jest piękniejsze niż bez broni. Więc podporządkowaliśmy się tej umowie. Jesteś w: Ostatni dzwonek-> Zdążyć przed Panem Bogiem Bohaterowie reportażu „Zdążyć przed panem Bogiem” Arie (Jurek) Wilner – ukrywał się w Wilnie w klasztorze dominikanek. Tam nawiązał znajomość z Henrykiem Grabowskim, później przebywał w Warszawie. Był przedstawicielem ŻOB po aryjskiej stronie i jej łącznikiem z AK.